03
Oktyabr
Cinayət Məsuliyyətindən Azad Etmə və İddia Muddətinin Keçməsi: Məhkəmə Qərarının Təhlili
Cinayət Məsuliyyətindən Azad Etmə və İddia Muddətinin Keçməsi: Məhkəmə Qərarının Təhlili
Bu məqalədə Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin ** ** 2024-cü il tarixli, 1(102)-XXXX/2024 saylı qərarını gələcəkdə eyni tipli işlərdə müdafiə işinin təşkili baxımından təhlil edəcəyik. Qərar, mərhum Məhkum X şəxsin cinayət işi ilə bağlıdır və cinayət hüququnda bir sıra mühüm prinsiplərin tətbiqi baxımından əhəmiyyətlidir. İş, cinayət məsuliyyətindən azad etmə, cinayət təqibinə xitam verilməsi və sübutların qiymətləndirilməsi kimi hüquqi məsələləri əhatə edir.
İşin halları
Mərhum Məhkum X şəxs, Gəncə Aqrar Universitetinin Biologiya kafedrasının müdiri olmuş, 23 dekabr 2020-ci il tarixdə vəfat etmişdir. O, Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin 4 oktyabr 2021-ci il tarixli hökmü ilə Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin (CM) 178.3.2 (dələduzluq), 32.4, 312.2 (rüşvət verməyə təhrik etmə), 320.1 və 320.2 (saxta sənəd hazırlama və ondan istifadə etmə) maddələri ilə təqsirli bilinmişdir. Lakin, vəfat etdiyindən ona cəza təyin edilməmişdir.
Məhkəmə Qərarının Təhlili
Birinci instansiya məhkəməsinin hökmündən sonra mərhumun hüquqi varisi tərəfindən apellyasiya şikayəti verilmişdir. Bakı Apellyasiya Məhkəməsi, mərhumun CM-in 32.4, 312.2-ci maddələri ilə təqsirli bilinməsini ləğv edərək ona bəraət vermiş, CM-in 320.1 və 320.2-ci maddələri ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb etmə müddəti keçdiyindən həmin maddələr üzrə icraata xitam vermiş, CM-in 178.3.2-ci maddəsi ilə təqsirli bilinməsini isə qüvvədə saxlamışdır.
Dövlət ittihamçısı və mərhumun hüquqi varisi Ali Məhkəməyə kassasiya müraciətləri vermişlər. Ali Məhkəmə kassasiya protestini təmin etməmiş, hüquqi varisin kassasiya şikayətini isə qismən təmin etmiş, Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin hökmünü ləğv edərək işi yenidən apellyasiya baxışına göndərmişdir.
Hüquqi Məsələlərin Təhlili
1. Sübutların Qiymətləndirilməsi və Məhkəmə Hökmünün Təsviri-Əsaslandırıcı Hissəsi
a. Məsələ: Apellyasiya məhkəməsi, mərhum Məhkumun təqsirli bilinməsi ilə bağlı sübutları tam və hərtərəfli qiymətləndirməmişdir.
b. Hüquqi Təhlil: Cinayət-Prosessual Məcəlləsinin (CPM) 144-146-cı maddələrinə əsasən, məhkəmə sübutları tam, hərtərəfli və obyektiv yoxlamalı, sübutların mənsubiyyətini, mötəbərliyini və mümkünlüyünü qiymətləndirməlidir. Apellyasiya məhkəməsi isə bu tələblərə əməl etməmişdir.
2. Cinayət Məsuliyyətinə Cəlb Etmə Müddətinin Keçməsi və Cinayət Təqibinə Xitam Verilməsi
a. Məsələ: Apellyasiya məhkəməsi, CM-in 320.1 və 320.2-ci maddələri üzrə cinayət təqibinə müddətin keçməsi əsası ilə xitam vermişdir, lakin müdafiə tərəfi buna razı olmamışdır.
b. Hüquqi Təhlil: CPM-in 39.1.3-cü maddəsinə əsasən, cinayət təqibinə xitam verilməsi üçün müdafiə tərəfinin razılığı tələb olunur. Müdafiə tərəfi razı olmadıqda, məhkəmə təqsirləndirilən şəxsə cəza təyin etmədən ittiham hökmü çıxarmalıdır (CPM-in 44.2.1-ci maddəsi).
3. Rüşvət Verməyə Təhrik Etmə İttihamının Xaric Edilməsi və Bəraət Verilməsi
a. Məsələ: Apellyasiya məhkəməsi, mərhum Məhkuma CM-in 32.4, 312.2 maddələri üzrə bəraət vermişdir.
b. Hüquqi Təhlil: Dövlət ittihamçısı iddia etmişdir ki, apellyasiya məhkəməsi bu maddələri ittihamdan xaric etməli idi, bəraət verməməli idi. Lakin, cinayət-prosessual qanunvericiliyə görə, əməldə cinayət tərkibi olmadıqda və ya təqsirlilik sübuta yetirilmədikdə bəraət verilməlidir.
4. Zərərçəkmiş Şəxslərin Prosessual Statusu
a. Məsələ: Apellyasiya məhkəməsi, dələduzluq cinayətinin qurbanlarını zərərçəkmiş şəxs kimi tanımamışdır.
b. Hüquqi Təhlil: Cinayət Məcəlləsinin 178-ci maddəsinin dispozisiyasına əsasən, dələduzluq cinayətində zərərçəkmiş şəxsin müəyyən edilməsi vacibdir. Zərərçəkmiş şəxslərin prosessual statusunun müəyyən edilməməsi, cinayət işinin qanuniliyi və əsaslılığı baxımından əhəmiyyətlidir.
Məhkəmə Qərarının Təhlili. Ali Məhkəmənin Qərarı
Ali Məhkəmə, apellyasiya məhkəməsinin qərarının qanunsuz və əsassız olduğunu müəyyən etmişdir. Aşağıdakı əsaslara görə qərar ləğv edilmişdir:
• Sübutların Tədqiqi və Qiymətləndirilməsində Pozuntular: Apellyasiya məhkəməsi, sübutları CPM-in tələblərinə uyğun tədqiq etməmiş və qiymətləndirməmişdir.
• Cinayət Təqibinə Xitam Verilməsinin Qanunsuzluğu: Müdafiə tərəfinin razılığı olmadan, cinayət təqibinə müddətin keçməsi əsası ilə xitam verilməsi qanunsuzdur.
• Zərərçəkmiş Şəxslərin Statusunun Məlum Olmaması: Zərərçəkmiş şəxslərin prosessual statusunun müəyyən edilməməsi ciddi hüquqi pozuntudur.
Ali Məhkəmə, işi yenidən apellyasiya məhkəməsinə göndərmiş və yeni məhkəmə baxışının keçirilməsini tələb etmişdir.
Bu iş, cinayət-prosessual hüququnda bir sıra mühüm prinsiplərin tətbiqi və məhkəmələrin bu prinsiplərə riayət etməsinin vacibliyini göstərir.
1. Sübutların Tam və Hərtərəfli Qiymətləndirilməsi Zərurəti:
a. Məhkəmələr, sübutları CPM-in tələblərinə uyğun olaraq tam, hərtərəfli və obyektiv qiymətləndirməlidir.
b. Sübutların mənbəyi, mötəbərliyi və mümkünlüyü dəqiq araşdırılmalıdır.
2. Cinayət Təqibinə Xitam Verilməsində Müdafiə Tərəfinin Razılığı:
a. Cinayət məsuliyyətinə cəlb etmə müddətinin keçməsi əsası ilə cinayət təqibinə xitam verilməsi üçün müdafiə tərəfinin razılığı vacibdir.
b. Müdafiə tərəfi razı olmadıqda, məhkəmə cəza təyin etmədən ittiham hökmü çıxarmalıdır.
3. Zərərçəkmiş Şəxslərin Prosessual Statusunun Müəyyən Edilməsi:
a. Dələduzluq cinayətlərində zərərçəkmiş şəxslərin müəyyən edilməsi və onların prosessual hüquqlarının təmin edilməsi vacibdir.
b. Bu, həm də cinayət işinin obyektiv və ədalətli həllinə xidmət edir.
4. Məhkəmə Hökmünün Təsviri-Əsaslandırıcı Hissəsinin Tamlığı:
a. Məhkəmə hökmünün təsviri-əsaslandırıcı hissəsində cinayətin faktiki halları, sübutlar və məhkəmənin gəldiyi nəticələr ətraflı təsvir edilməlidir.
b. Bu, qərarın qanuniliyini və əsaslılığını təmin edir.
*Süni intelektin köməyindən istifadə edilmişdir
………………………
✔Peşəkar hüquqi xidmət üçün bizə müraciət edə bilərsiniz. Detallı şəkildə müzakirə apara bilməyimiz üçün konsultasiyaya gəlməyinizi tövsiyə edirik. Vəkil Pərviz Məmmədov haqqında daha ətraflı məlumat əldə etmək üçün linkə keçid edə bilərsiniz
‣ Korrupsiya cinayətləri;
‣ Mülkiyyət əleyhinə cinayətlər;
‣ İqtisadi fəaliyyət sahəsində cinayətlər.
✔ Bizimlə əlaqə:
?050 224 85 05
?012 464 80 79
?Əhməd Rəcəbli 1, Adore Plaza 4-cü mərtəbə.
Eyni zamanda youtube kanalımıza keçid edərək Pərviz Məmmədovun video izahlarına baxa, öz fikirlərinizi bildirə və suallarınıza ətraflı şəkildə cavab tapa bilərsiniz.